Over verontwaardiging onder een paraplu

Struisvogels in de regen

De recente waterellende heeft aangetoond dat er weinig verschil bestaat in mentaliteit en aanpak van gezagsdragers in België en in Duitsland. De kloof tussen burger en politiek is een afgrond geworden tussen aan de ene kant zelfgenoegzame bewindvoerders en bureaucraten, aan de andere kant zuchtende burgers en belastingonderhorigen. Scoren in de media, profilering, de achterban verzorgen, vazallen droppen in de overheidsadministraties en de volgende verkiezingen voorbereiden (inclusief de speurtocht naar witte konijnen), zijn zowat de voornaamste bekommernissen geworden van een flink deel van de politieke klasse of is het eerder politieke kaste? In de ivoren torens van de bestuurlijke elite lijkt elk realiteitsbesef verdwenen. Beelden zeggen daarbij dikwijls meer dan duizend woorden, zie de onbeholpen hoogwaardigheidsbekleders bij hun bezoek aan de overstroomde, vernielde gemeenten in Wallonië. Even met droevige blik en rubberlaarzen aan in de modder waden, wat troostwoorden debiteren en dan fluks huiswaarts, pijnlijke opdracht vervuld. Gespeelde empathie.

Langetermijnvisie is vandaag een begrip uit de oude doos. Anticipatie, voorzorg en planning evenzeer. De coronacrisis en de watersnood hebben dat afdoende aangetoond. Competentie in crisisbeheer is nauwelijks nog aanwezig, mensen en middelen ontbreken. Defensie, civiele bescherming en veiligheid zijn jarenlang achtergesteld in de overheidsbudgettering. Dat laat zich bij de recente natuurramp pijnlijk gevoelen. Elk beleid verzinkt in complexiteit van structuren en ambtelijke kakofonie. Iedereen is bevoegd voor alles, maar niemand is aansprakelijk voor wat dan ook. De paraplu is het voornaamste werkinstrument van bewindvoerders. Niet tegen de onophoudelijke regen, maar tegen het nemen van verantwoordelijkheid. Een attitude die spoort met schuldig verzuim: het beheer van overstromingsgebieden en sluizen, het verbranden van de strategische voorraad mondkapjes zonder vervanging, de oversterfte door covid-19 in de woonzorgcentra. Het beleid manifesteert zich het liefst in subsidies uitdelen, de belastingdruk slinks opvoeren (zie bv. de energiefactuur), de slachtoffercultuur voeden (lekker woke) en automobilisten pesten (die usual suspects hebben altijd prijs).

In nood laten de in verhouding tot hun prestaties overbetaalde gezagsdragers het afweten.

In nood laten de in verhouding tot hun prestaties overbetaalde gezagsdragers het afweten. Zijn ze op bovenlokaal niveau met te weinig om bv. de gevolgen van de natuurramp in Wallonië kordaat en met bekwame spoed aan te pakken? Bepaald niet. De Belgische federale regering telt 20 leden: de premier, zeven vicepremiers, zeven vakministers, vijf staatssecretarissen. De Franse gemeenschapsregering (Fédération Wallonie-Bruxelles) bestaat uit vijf leden, de Waalse gewestregering uit acht, de Brusselse hoofdstedelijke regering eveneens uit acht in hun spiegel excellerende excellenties. Als aanvulling, de Duitstalige gemeenschapsregering bestaat uit vier leden, de Vlaamse regering uit negen (een schril contrast met het overtal aan Franstalige collega’s). Daarnaast is België gezegend met tien provinciegouverneurs en voor Brussel nog een verheven hoge ambtenaar en een vicegouverneur, jawel.

Al die eminente dames en heren beschikken natuurlijk over uitgebreide kabinetten c.q.  overheidsadministraties om hun delicate opdrachten in dienst van het algemeen belang te kunnen uitvoeren. Dat is waarschijnlijk de reden dat de noodhulp aan de slachtoffers van de overstromingen in Wallonië volledig in het honderd is gelopen. De gouverneur wordt geacht de hulpacties bij zware rampen te coördineren. In Luik is dat alvast een catastrofe bovenop de natuurramp gebleken. Soelaas kwam er vanuit privé-initiatief, vrijwilligers, waarvan vele uit Vlaanderen (80%), waaruit ook het grootste deel van de hulpgoederen afkomstig is (90%). Een demonstratie van solidariteit zonder politieke dwang. De officiële instanties (het Rode Kruis inclusief) stonden aan de zijlijn en keken toe. Het leger helpt, maar het mandaat is beperkt tot voedselbedeling, puin ruimen met zwaar materieel zit er niet in. Beschamend.

 

 

Of het nu over een pandemie gaat, overstromingen, hittegolven, uitstoot van broeikasgassen, bodemvervuiling, asiel en migratie, de politiek rent er achteraan en neemt bij tegenwind de struisvogelhouding aan. De televisiezenders doen weinig meer dan de opgerichte staartveren fraai in beeld te brengen. Duiding en debat missen diepgang, ze blinken uit in geneuzel en vluchtigheid. De woordenkramerij voert de boventoon. De collusie tussen politiek en media verklaart mee de gelatenheid van de doorsneeburger, vooral bij de Vlamingen die niet eens democratisch zijn vertegenwoordigd in de federale regering, ondanks het feit dat ze de economisch-fiscale motor van het land zijn. Vandaag blinken ze ook nog uit in vaccinatiegraad tegen covid-19, in tegenstelling tot de navelstaarders in de zelfgekozen Brusselse getto’s. Sensibiliseren is daar praat voor de vaak, een teken van zwakheid.

In dit verhaal springt wat het waterbeheer en de energiebevoorrading aangaat, de daadkracht van Vlaams minister van Omgeving en Energie Zuhal Demir positief uit de band. Ze geeft blijk van een pragmatische, doelgerichte aanpak die het groene dogmatisme van haar federale collega’s ruim overstijgt. De discussie over nieuwe gascentrales versus het behoud van kernenergie is en blijft pathetisch. De energieproductie in België is vandaag grosso modo voor 50% nucleair (zeven centrales), voor 30% fossiel (relatief flexibel) en voor 20% hernieuwbaar (grillig). De CO₂-uitstoot komt voor meer dan 90% uit fossiele energie. Kernenergie stoot minder uit dan hernieuwbare energie en is 40 keer veiliger en 163 keer klimaatvriendelijker dan gas. Maar bij de Groene Khmer is dat voor de ganzen preken, rationele argumenten vallen in dovevrouwsoren.

Demir zet zich af tegen het groene fetisjisme. In de klimaatverandering mikt ze consequent op adaptatie met ingrepen die op korte tot middellange termijn in oplossingen resulteren. Het doemdenken van chagrijnige groenrode pilaarbijters zet geen zoden aan de dijk. Het lastenverhaal van Europese Commissie-klimaattsaar Frans Timmermans beoordeelt Demir kritisch op haalbaarheid en betaalbaarheid. Ze laat zich terecht niet in een keurslijf wringen.

 

 

De blamage van de kruisvaarders

Het Afghaans debacle vertoont grote gelijkenissen met het Vietnamees fiasco in april 1975. Het is het gevolg van de Amerikaanse en bij uitbreiding westerse pretentie dat het mogelijk is democratie, nation building, manu militari af te dwingen. Arrogant dirigisme dat vooral weerstand oproept in de betrokken landen. De collateral damage van de spelletjes stratego for dummies zijn nodeloos gedode of verminkte burgers en militairen. Het afhakken van de kop van een terreurslang kan doelgericht gebeuren zonder grootschalige militaire interventie met boots on the ground. Osama bin Laden (Al-Qaeda), Mullah Akhtar Mansour (talibanleider), Abu Bakr al-Baghdadi (Islamitische Staat), Qasem Soleimani (generaal Iraanse Revolutionaire Garde) en Abu Muhammad al-Masri (Al Qaeda’s nr. 2) zijn met chirurgische precisie definitief fysiek uitgeschakeld. Dat betekent niet dat de slang niet blijft voortleven, maar wel minstens tijdelijk verzwakt door de psychologische klap.

'Oorlog is enkel een voortzetting van de politiek met andere middelen' (Der Krieg ist nichts als eine Fortsetzung des politischen Verkehrs mit Einmischung anderer Mittel) schreef de Pruisische generaal en militaire theoreticus Carl von Clausewitz (1780-1831) in zijn grote handboek over oorlogvoering ‘Vom Kriege’ (postuum gepubliceerd in 1832-1834): ‘het blijft een politiek handelen waarbij het erom gaat met geweld een politieke wil op te dringen. Een oorlog is een dynamische, onstabiele interactie van emoties, toevalligheden en berekening. Hij kan daarom vele kanten uit. Ofwel is het doel onbeperkt en slaag je erin de vijand te verslaan, ofwel is het doel beperkt en verover je een gebied om het te behouden of te gebruiken in een ruil bij onderhandelingen’. De Amerikanen en hun NAVO-bondgenoten hebben in die opzet bij herhaling glansrijk gefaald. Overigens typeerde von Clausewitz Azië als een continent waar ‘een staat van oorlog vrijwel permanent is’.

De politieke en militaire bemoeienis van het Westen (de VS voorop) in islamitische staten heeft chaos en burgeroorlog veroorzaakt (...). Het heeft die landen gedestabiliseerd.

De politieke en militaire bemoeienis van het Westen (de VS voorop) in islamitische staten heeft chaos en burgeroorlog veroorzaakt in Afghanistan, Irak, Syrië, Libië, Somalië en Mali. Het heeft die landen gedestabiliseerd. Geen lovenswaardig palmares. In de financiering van het moslimfundamentalisme en het jihadisme spelen dan weer landen als Iran, Pakistan, Saoedi-Arabië, Quatar en de Emiraten een hypocriete, zelfs toxische rol. Die laatste past perfect in de cynische geostrategische machtsspelletjes, waarin ook de wapentrafiek (o.m. FN Herstal) en de wereldwijde drugshandel thuishoren. De taliban halen 26% van hun inkomsten uit de afzet van opium, heroïne en methamfetamine, naast 33% uit mijnbouw door harde arbeid van o.m. kinderen. Ter info, de waarde van de Afghaanse grondstoffenreserve, waaronder goud, nikkel, lithium, kobalt, koper en andere zeldzame ertsen en mineralen, wordt op zo’n 3.000 miljard dollar geraamd. De taliban controleren binnenkort dus een land dat toekomstgerichte rijkdommen bevat, essentieel voor de groene, duurzame economie, ook al worden ze in voor mens en milieu miserabele omstandigheden ontgonnen (zoals in veel ontwikkelingslanden trouwens, wat de groene hypocrieten blijkbaar geen zorg is).

Doordat de ratio het aflegt tegen religieuze voorschriften, verschillen theocratische dictaturen (Iran en nu ook Afghanistan) van de communistische (China, Vietnam) of fascistische equivalenten (Brazilië, dat zich schuldig maakt aan ecocide van het Amazonewoud en genocide op de inheemse volkeren). Van voortschrijdend inzicht, aanpassingsvermogen en economisch pragmatisme is in theocratieën geen sprake, althans niet aan de oppervlakte waarmee de bevolking wordt geconfronteerd door in casu de invoering van de wet van de sharia. Zoals gewoonlijk in totalitaire systemen creëren de machthebbers privilegies voor zichzelf, waar gewone stervelingen geen toegang toe hebben.

 

 

Intussen proberen duizenden Afghanen die met de westerse troepen hebben samengewerkt, het land te ontvluchten. Op de luchthaven van Kaboel heerst het America first-principe. Dat zelfzuchtig optreden belet superviserende coördinatie door de NAVO bij het opnemen van passagiers in de transportvliegtuigen, van welk land ze ook afkomstig zijn. Samen uit, samen thuis. Europa, België achteraan, komt alweer meerdere vliegtuigen te laat. De wet van de inertie. De Europese Unie mag straks wel het asiel en migratiepuin ruimen dat de Amerikanen hebben achtergelaten. Europa vreest voor een herhaling van de vluchtelingencrisis van 2015, die nog vers in het geheugen ligt.

Voor vrouwen en meisjes dreigt met de taliban een machistisch schrikbewind dat hen terug naar de middeleeuwen katapulteert. Hun identiteit verdwijnt onder een boerka. Vrouwen die weigeren die blauwe tent met gaas voor de ogen te dragen, riskeren in het openbaar zweepslagen van de morele politie. Ze mogen geen beroep uitoefenen en zonder mannelijke begeleider mogen ze de straat niet op. Onderwijs is voor meisjes niet aan de orde, de jongens moeten zich verdiepen in het memoriseren van de Koran en de Hadith. Net als in de Islamitische Staat van Irak en Syrië gaan de taliban actief op zoek naar meisjes vanaf 15 jaar om ze te ontvoeren en te dwingen tot een huwelijk met hun jihadstrijders. In sommige rurale gebieden zakt die leeftijd naar 12 tot 13 jaar.

Tijdens het vorige talibanbewind (1996-2001) werden vrouwen met steniging gestraft omdat ze waren verkracht en daar zelf schuldig aan waren, volgens de interpretatie van de taliban. Steniging tot de dood erop volgt, is de straf voor overspel en ‘onrein handelen’. Vrouwen en meisjes die betrapt werden op het dragen van nagellak, werden de bovenste vingerkootjes afgehakt. Op homoseksualiteit staat de doodstraf. De met hun wapens paraderende taliban regeren louter door misselijkmakende angst en repressie. Hun mannelijkheid vloeit voort uit hun geweer. Foltering en ophanging zijn legio. Vaarwel rechtsstaat, vaarwel recht op zelfbeschikking. Alleen de terreur blijft over. Een vrijgeleide voor regelrechte psychopaten, zoals destijds bij de Duitse Waffen-SS, de Chinese Rode Gardisten en de Cambodjaanse Rode Khmer. Vrouwelijke academici, rechters (ze zijn met 270), juristen, leerkrachten, studenten en mensenrechtenactivisten vrezen voor represailles en executie door onthoofding. In tegenstelling tot de vele irreguliere migranten, gaat het bij deze vrouwen om asielzoekers die de westerse landen zo snel mogelijk als vluchtelingen moeten erkennen. Te beginnen met het verstrekken van humanitaire visa zonder bureaucratische rompslomp. Dat is een ereschuld, een verdomde plicht.

Het Westen, onder aanvoering van de VS, trekt zich in de gegeven omstandigheden niettemin terecht terug uit Afghanistan. Amerikaans president Joe Biden heeft een einde gemaakt aan een zinloos geworden, peperdure militaire operatie. Aan de International Security Assistance Force (ISAF), de stationering van NAVO-eenheden in Afghanistan, namen 50 landen deel, waaronder België. Het aantal ingezette militairen is uiteindelijk opgelopen tot 150.000. Volgens ‘The Cost of War Project’ van het Watson Institute binnen de Brown University (Rhode Island, VS) eiste de oorlog het leven van meer dan 241.000 mensen, onder wie 3.592 leden van westerse troepen, 3.936 militaire contractwerkers, 78.314 Afghaanse en Pakistaanse soldaten en politiemensen, 71.344 burgers, 685 journalisten en ngo-medewerkers (april 2021). Over de financiële kost van deze operatie binnen de ‘war on terror’ lopen de meningen uiteen. Brown University komt aan een bedrag van 2.261 miljard dollar. Duizelingwekkend voor het eenmalige resultaat dat bereikt is, het uitschakelen van Osama bin Laden en het beknotten van Al-Qaeda.

Pikant detail, de taliban beschikken inmiddels over het materieel dat de Amerikanen hebben geleverd aan de Afghaanse veiligheidstroepen. Tussen 2005 en 2021 heeft de VS het Afghaanse leger ter waarde van een slordige 15 miljard euro bewapend, meldt The Washington Post. Dat leger heeft zich inmiddels massaal overgegeven. De buit omvat sluipschuttersgeweren, mitrailleurs, antitankwapens, humvees (gepantserde voertuigen), vier Black Hawk-helikopters, nachtkijkers en geavanceerde biometrische apparatuur. De jihadstrijders pronken ermee met sardonisch plezier. Een geweldige propaganda in de moslimwereld. De taliban hebben de grote westerse satan een smadelijke aftocht doen blazen. Voor de ISAF-militairen is dat extra traumatiserend. Hebben zij voor niets hun leven gewaagd? Zijn hun kameraden voor niets gestorven of verminkt? Na de overwinning op de Duitse en Japanse oorlogsmachines in de Tweede Wereldoorlog was er trots, na Vietnam, Irak en Afghanistan blijft enkel leegte. Dat nihilisme is enorm demoraliserend. 

De lekkende paraplu

Joe Biden heeft besloten tot onvoorwaardelijke terugtrekking uit Afghanistan en stelt zich bij de gedesorganiseerde evacuatie-operatie koel en harteloos op naar de Europese bondgenoten, die hij de facto gewoon negeert. Daarin verschilt hij niet van zijn voorgangers Donald Trump en in wezen ook Barack Obama en George W. Bush. Vanuit hun militair en economisch superioriteitscomplex gedragen de Amerikanen zich, als puntje bij paaltje komt, behoorlijk minachtend naar de Europeanen, die daar eindelijk eens conclusies moeten uit trekken wat de eigen defensie en veiligheid aangaat. Hun moreel superioriteitscomplex volstaat niet. Het is nu wel duidelijk dat schuilen onder de Amerikaanse paraplu geen zekerheid meer biedt. Die paradigmaverschuiving dringt zich al een tijdje op maar leidt vooralsnog niet tot een daadkrachtige respons ondanks het aandringen van de Franse president Emmanuel Macron. De Verenigde Staten beschouwen de NAVO steeds meer als een club die op hun kosten leeft. Hun eigenbelang, geostrategisch, militair en economisch, is primordiaal. Dus treden ze unilateraal op. Aanwezigheid in Afghanistan behoort niet langer tot hun nationale veiligheidsbelang. ‘The USA does not lose wars, it simply loses interest’ (James Mattis, United States Marine Corps-generaal buiten dienst, van 2017 tot 2019 Amerikaans minister van Defensie, tevoren bevelhebber van de strijdkrachten in de Perzische Golf, de oorlogen in Afghanistan en Irak).

Bij de chaotische evacuatie uit Kaboel drentelt de Belgische ‘Red Kite’-actie achter de andere landen aan. Dat is zeker niet de schuld van de Belgische defensiestaf en de militairen ter plaatse, maar van het gebruikelijke getreuzel en gepalaver van de Belgische regering met op kop de hautaine dametjes Sophie Wilmès, minister van Buitenlandse Zaken en voormalig operettepremier, en Ludivine Dedonder, minister van Defensie, permanent verdoofd door het klokkengelui in Keulen. Ergerlijk hoe staatszender VRT de bestuurlijke onkunde blijft camoufleren. De Amerikanen, Britten, Duitsers en Fransen zetten helikopters in en met speciale eenheden beveiligde konvooien om na afspraak met talibanleiders mensen op te pikken aan ambassades en hotels of op afspraakplaatsen buiten de luchthaven. De Belgen hebben daartoe niet het mandaat en de middelen (helikopters)… De situatie rond de luchthaven van Kaboel wordt intussen steeds precairder, duizenden wanhopige mensen (een flink deel zonder de vereiste documenten) staan voor de dichte toegangspoorten te dringen, er ontstaan schermutselingen, kinderen worden vertrappeld. In de omgeving wordt onophoudelijk op de grond geschoten door de taliban of in de lucht door Amerikaanse of Britse soldaten. Aan checkpoints slaan de taliban de mensen met geweerkolven, stokken en zwepen. Duitsland kwalificeert de situatie als ‘extreem gevaarlijk’.

Enkele vragen in de marge: hoe zijn de mensen van Afghaanse afkomst die ondanks een negatief reisadvies van het ministerie van Buitenlandse Zaken toch naar Afghanistan op familiebezoek zijn gegaan (met hun kinderen) en nu vastzitten, oorspronkelijk in België geraakt? Als asielzoeker en nadien erkend vluchteling? Als legale arbeidsmigrant? Door gezinshereniging? Voor wie tot Belg genaturaliseerd is, bestaat er geen probleem om terug te reizen naar het land van herkomst, erkende vluchtelingen kunnen dat gezien hun hoedanigheid niet. In Antwerpen vormt de Afghaanse gemeenschap intussen de vijfde nationaliteitsgroep. Op 1 januari 2020 telde ze 7.535 leden. In België waren de Afghanen in 2019 met 3.400 beschermingsaanvragen de grootste groep aan de deur van de Dienst Vreemdelingenzaken, nog voor de Syriërs.

De VS en de NAVO hadden überhaupt niet manu militari moeten tussenkomen in Afghanistan (‘the graveyard of empires’) en valse verwachtingen opwekken. Als het er niet om ging weerzinwekkende religieuze fanatici definitief uit te schakelen, had de hele onderneming geen betekenis. De westerse hoofdsteden met Washington als epicentrum spelen met Afghaanse mensenlevens als pionnen op een schaakbord, naar aloude traditie van de grote mogendheden in conflictsituaties. Een hulpeloze bevolking wordt opgeofferd op het altaar van een barbaars regime dat uit is op wraak. De ineenstorting van de Afghaanse regering en de exodus van een deel van de bevolking (de intelligentsia en de ambassademedewerkers voorop) zijn hoe dan ook een kaakslag voor het westerse superioriteitsgevoel. Vaarwel prestige en betrouwbaarheid. Een aftocht met de staart tussen de benen. China en Rusland kijken grijnzend toe. Zoals gewoonlijk valt van de sanhedrins van de Verenigde Naties en de Europese Unie weinig constructief te vernemen, behalve wat wollige verklaringen voor de galerij. Coördinatie van de evacuatie? Daarvoor dient eerst na veel gepalaver een bijzonder commissariaat opgericht, als het kalf verdronken is …

 

 

Oorlogsreporter en redacteur van The New Yorker, Jon Lee Anderson, in een interview in Knack van 17/08/2021: ‘Het was de duurste en langst durende oorlog in de geschiedenis van de VS. Enkele mensen zijn er in korte tijd ontzettend rijk van geworden, maar wie naar Afghanistan trekt, ziet geen verbetering van basisvoorzieningen zoals elektriciteit, ziekenhuizen en scholen. Vooral de wapen- en de oorlogsindustrie hebben gouden tijden beleefd. Ook veel adviseurs, private beveiligingsbedrijven en tolken zijn schatrijk geworden. En dan was er nog de corruptie. Er zijn Afghaanse generaals die een budget kregen voor een leger van 10.000 manschappen terwijl ze in de praktijk slechts 1.000 soldaten aanvoerden. De rest van het geld staken ze in eigen zak. Meerdere Afghanen wonen nu in Dubai (zoals gevlucht president Ashraf Ghani) of Qatar en zijn daar eigenaar van luxueuze flatgebouwen. Zowel de VS als de coalitielanden van de NAVO waren van die corruptie op de hoogte, maar iedereen keek weg. Zelfs de handel in opium en heroïne bleef floreren.’ Een ontluisterende analyse.

De moslimextremisten juichen, ze krijgen een nieuwe uitvalsbasis om terreuraanslagen tegen het Westen te plannen. De toekomst oogt grimmig. De taliban-woordvoerders spreken voor de televisiecamera’s verzoenende taal, maar laten we niet vergeten dat de taliban geen gecontroleerde troepenmacht zijn die onder één centraal gezag werkt, maar een verzameling van min of meer autonome milities. Het fenomeen van de eigenzinnige, tribale krijgsheren is bovendien eigen aan Afghanistan. Dat belooft voor het nieuwe Islamitische Emiraat.

En zeggen dat je in Mechelen door activistische rechter Suzy Vanhoonacker tot een celstraf van zes maanden effectief kan veroordeeld worden voor het dragen van een spandoek en het verspreiden van pamfletten met de slogan ‘Stop islamisering’. Ze vindt dat daardoor een angstbeeld wordt gecreëerd. Echt waar? En klopt dat niet? Misschien toch eens een kijkje gaan nemen in Afghanistan?

 

 

Marc Peeters, 21 augustus 2021.

 

© Copyright en disclaimer. De informatie in dit document is met de meeste zorg samengesteld. Er zal geen enkele aansprakelijkheid worden aanvaard voor eventuele onjuistheden of enige schade daardoor geleden door de lezer.