Over doffe kreten en schril gefluister

Waarschuwing: deze tekst bevat satire, dus niet bestemd voor gevoelige woke-zielen.

Commedia dell'arte

Saletjonker Sandro Struisvogel, dirigent van de Vivaldi-kakofonie en zelfverklaarde dweil van de Wetstraat, heeft met zijn gebruikelijke dedain geperoreerd dat we door de energiecrisis vijf tot tien barre winters tegemoet zien. Je reinste defaitisme. De oplossing? Het gedrag van de hardleerse consument (m/v/x/y/z) moet wijzigen! Energie (en ook water) besparen is het motto. Plassen onder een koudwaterdouche, zonder zeep, bij kaarslicht in een onverwarmde badkamer, tandpasta vervangen door tabletten en een bamboe tongschraper, rauwe knolrapen en pastinaak eten vergezeld van rodebietensap, de stroom voor de computer opwekken door keihard op de hometrainer te fietsen (gezond!), de radio vervangen door ritmisch klappertanden, de televisie door een poesjenellentheater (er is toch geen verschil). Geheel in lijn met de zedenpreken van de paarsgroene inquisiteurs op hun kansel. ‘Hope for the best, prepare for the worst’(met bloemkool). 

Een hart onder de riem van burgers en bedrijven die kreunen onder de torenhoge facturen voor gas en elektriciteit. Maar hoezee, het orakel heeft gesproken. Zoetsappige Sandro meent zich nu ingedekt tegen kritiek op het energiewanbeleid van zijn kakistocatieregering. Hij kan zich verder onledig houden met pluimstrijkerij van zijn Europese en Amerikaanse collega’s om zijn geambieerde internationale, lucratieve topfunctie binnen te halen. Daarvoor moet hij vooral zorgen aan de goede kant van de geschiedenis te staan, zoals zijn voorganger Charlie de Onbeduidende. Als hij flink opzit en pootjes geeft aan de Franse president en de Duitse bondskanselier, komt alles wel in orde. Zo niet kan hij nog altijd Wapperende Guy, de Vogelschrik, in het Europees Parlement opvolgen. Al luistert dan niemand nog naar hem. 

Loensende Sandro, op zijn landgoed ook bekend als Alexandre le Bienheureux, heeft teveel ruimte gelaten aan de gifgroene deugpronkers als Snorrende Tineke van Heule, Parmantige Pronte Petra en Giechelende Gaggelende Georges. Bovendien moest hij ook het opgeblazen ego van zijn fletsblauwe acolieten Vincent Quickie de Boeteprediker en Egbert Lafaert de Windhaan tevreden houden, en natuurlijk rekenschap afleggen aan Don Magneto Paul, capo di tutti capi van de francofone sossen. De oranje tsjeven Vlijtig Liesje, altijd ‘bon chic, bon genre’, en Vinnige Vinnie, de ridder van de droevige figuur, lopen erbij voor spek en bonen, wachtend op de mirakelen van Sammy de Verlosser, druk bezig met het kweken van witte konijnen. Het narcisme van Praalhans KingConnah, neef van King Louie uit The Jungle Book, is van het niveau ‘spiegeltje, spiegeltje aan de wand’, inhoud is ondergeschikt aan perceptie. Georges de Flamboyante durft wel eens stokken in de wielen te steken, maar gedraagt zich finaal toch maar als alle andere hanen op de mesthoop, waarbij hij zijn favoriete kippetjes, competent of niet, beloont met een ministerfunctie. In de groene brulkikkerpoel zitten ook een paar dikkere exemplaren die zich voorzitter mogen noemen, oordopjes helpen tegen hun gekwaak, hun wokevirus blijft zich niettemin verspreiden, hopelijk biedt het vaccin van de verkiezingen in 2024 soelaas. De Weledelzeergeleerde Meester Frank, zwelgend in zijn eigen Grote Gelijk, is finaal de enige die nog een schijn van sérieux als minister kan ophouden. Een fraai zootje ongeregeld met als mascotte het super Liegebeest. 

‘We betalen prijzen alsof we een oorlogseconomie zijn, terwijl we in België helemaal geen bevoorradingsproblemen hebben. De terminals in Zeebrugge waarlangs vloeibaar aardgas binnenkomt in ons land, zijn al helemaal volgeboekt tot het einde van dit jaar’ (energieminister Tinne Van der Straeten, voormalig advocate in de gassector, in Knack op 30/08/2022). 

Gebakken lucht

De regimepers, heraut van de klaag- en slachtoffercultuur, houdt intussen mordicus haar riedeltje vol dat de oorlog in Oekraïne de directe oorzaak is van de uit de pan rijzende energie- en grondstoffenprijzen, de inflatiedruk (in België actueel 9,94% op jaarbasis, het hoogste cijfer in 46 jaar) en het koopkrachtverlies. Die oorlog, in wezen een regionaal conflict, is het excuus voor een obscene, degoutante speculatie en prijsmanipulatie. Gewiekst gevoed door angst voor energieschaarste in de komende winters. Energieondernemer André Jurres, ceo van Volt Energy, kwalificeert dat in De Tijd van 27/08/2022 als ‘hysterie’. Eat that, Sandro! Het probleem is geen kwestie van capaciteit maar van prijsvormingsmechanisme. ‘We betalen prijzen alsof we een oorlogseconomie zijn, terwijl we in België helemaal geen bevoorradingsproblemen hebben. De terminals in Zeebrugge waarlangs vloeibaar aardgas binnenkomt in ons land, zijn al helemaal volgeboekt tot het einde van dit jaar’ (energieminister Tinne Van der Straeten, voormalig advocate in de gassector, in Knack op 30/08/2022). 

Nogmaals, de drie belangrijkste gasleveranciers van de Europese Unie waren tot voor kort het Russische Gazprom met 38% (o.m. via pijpleidingen dwars door Oekraïne en Wit-Rusland) , het Noorse Equinor met 22% en het Algerijnse Sonatrach met 9%. Vier staatsbedrijven. Zowat 18% van de bevoorrading gebeurde door lng-tankers met vloeibaar gas uit Qatar, de Verenigde Staten en Nigeria. Daarnaast kwam er nog 9% aanvoer uit Europa zelf: Nederland, Roemenië en Duitsland. 4% ten slotte was afkomstig uit Libië en Azerbeidzjan. Vandaag is het aandeel van Gazprom duidelijk verminderd omdat Rusland als reactie op de boemerangsancties van de Europese Unie de gaskraan regelmatig voor een groot deel dichtdraait, zogezegd omwille van onderhoudswerken. Of het gas gewoon verbrandt (affakkelen), voor 10 miljoen euro per dag (met een CO₂-uitstoot van 9.000 ton). Wederzijdse chantage of represailles naargelang de invalshoek. Mutatis mutandis is het aandeel van de andere leveranciers in wisselende verhouding gestegen. 

Volgens ramingen van het Internationaal Energieagentschap begin 2022 zouden de Europese energiebedrijven in de loop van het jaar meer dan 200 miljard euro winst kunnen boeken. Dat betekent dat elk Europees gezin in 2022 gemiddeld 1.000 euro zal betalen om die woekerwinsten te voeden. Hier wordt duidelijk schaamteloos geprofiteerd van een oorlogssituatie die de facto het gevolg is van een botsing tussen twee tektonische platen: het Amerikaanse imperialisme (de unipolaire wereld onder dominantie van de VS) en het Russische ressentiment (de nostalgie naar het Sovjetimperium). Met twee presidenten (Joe Biden en Vladimir Poetin) die mentaal in de Koude Oorlog van vorige eeuw vertoeven. De VS en Rusland hebben de globalisering, die al was aangetast door de coronapandemie, een tweede ferme klap toegediend. America First of Groot-Rusland, het is lood om oud ijzer. Poetin heeft gekozen voor agressie, invasie en destructie, Biden voor een oorlog bij volmacht met de Oekraïense soappresident Volodimir Zelenski als zetbaas. 

De opgedreven, voorlopig uitzichtloze polarisering werkt behoorlijk op de zenuwen van de derde hond in het kegelspel, China, door de VS systematisch als de vijand afgeschilderd in een poging de wereldwijd groeiende economische invloed van de Volksrepubliek in te dijken. De sfeer ophitsen in Taiwan (Nancy Pelosi, voorzitster van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden) is onderdeel van die riskante strategie. De VS verdragen geen rivalen, de wereld is hun speeltuin en daar heeft iedereen zich bij neer te leggen. Quod non natuurlijk. Het volgende rondje armworstelen zou zich kunnen afspelen in het Arctisch gebied ( de Noordpool), dat bijzonder rijk is aan mineralen, makkelijker op te delven door het smelten van de ijsmassa’s (waar de biodiversiteit onder lijdt). De opwarming van de aarde levert alweer brandstof voor hypocrisie. De Arctische regio omvat gebieden die behoren tot Rusland, de VS, Canada, Denemarken (Groenland), Finland, IJsland, Noorwegen en Zweden. De uitbreiding van de Navo met Finland en Zweden komt dan ook op het gepaste moment. Het is dan één (Rusland) tegen allen (de Navo). 

 

 

Een rad voor de ogen

Het argument dat toegenomen kosten aan de basis liggen van de prijsverhogingen van gas en elektriciteit, snijdt geen hout als we de exorbitante winstcijfers van de producenten bekijken. Piekprijzen voor elektriciteit bedragen tien tot twintig keer de kostprijs om die elektriciteit in België op te wekken. Elektriciteit waaraan nog geen tekort is. Vergeten we daarbij niet dat de prijzen al in 2021 aan het klimmen waren, ruim voor de Oekraïnecrisis en de sputterende gasleveringen uit Rusland. De fors toegenomen vraag door de economische herneming na de coronacrisis was toen de oorzaak, althans dat was toch het narratief. In de olieproductie heeft de Organisatie van olie-exporterende landen inclusief Rusland (OPEC+) toen al kunstmatige schaarste gecreëerd, die vandaag nog altijd standhoudt, profitariaat eerst is het motto. Big Oil is al enige tijd aan het feest. In het tweede kwartaal 2022 bedroeg de gecombineerde kwartaalwinst van ExxonMobil, Chevron, Shell, TotalEnergies en BP 62,5 miljard dollar, meer dan het drievoudige van wat ze in hetzelfde kwartaal van 2021 hebben verdiend. Het Saudische staatsoliebedrijf Saudi Aramco meldde een stijging van de winst met 90% tot 48,4 miljard dollar. In de Golfstaten klotst het oliegeld tegen de plinten. Uit cijfers van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) blijkt dat de groep olieproducerende landen de komende vier jaar mag rekenen op 1.300 miljard dollar extra inkomsten uit olie en gas. ‘Stuitende hebzucht’ en ‘immoreel’ oreerde António Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, vanop zijn kansel in New York over de megawinsten (03/08/2022). Is er een regeringsleider die naar dergelijke preken luistert, ook al heeft Guterres dit keer overschot van gelijk? Er toch even op wijzen dat het begrip ‘overwinst’ juridisch niet bestaat. Nogal moeilijk om dat te belasten. Een repartitie- of crisisbijdrage opleggen, is daarentegen wel een mogelijkheid. 

Vooral de gasmarkt lijkt op hol geslagen. De Noorse Vikings zouden zelfs rond moeten lopen met plaatsvervangende schaamte (onbekend in de Belgische politiek) omdat ze recordwinsten boeken met de export van hun gas, tot 1.000 euro per Noor per week (via het pensioenstaatsfonds, het grootste ter wereld). Die export ligt net als de winst vier keer hoger dan vorig jaar. De kassa rinkelt onophoudelijk. Noorwegen (actueel grootste gasleverancier van West-Europa) verwacht dit jaar zo’n 122 miljard kubieke meter gas uit te voeren. Tegen de huidige prijzen zou het land daar momenteel zo’n 6 miljard euro voor kunnen krijgen, mogelijk zelfs meer. De Noren zijn niet direct bereid daarop toe te geven. Herman Matthijs, hoogleraar openbare financiën UGent en VUB, lid van de Hoge Raad van Financiën, in Knack Opinie van 31/08/2022: Noorwegen betaalt al jaren miljarden aan de Europese Unie, als lid van de Europese Economische Ruimte (EER) en de Schengenzone. Voor de periode 2014-2021 gaat het om 5,85 miljard euro. Geen peulschil. Ook de Verenigde  Staten wrijven zich in de handen bij de huidige gasprijzen in Europa. Die liggen nu negen keer hoger dan in het land van Uncle Sam. Laat die tankers met vloeibaar aardgas maar uitvaren. Dat het afkomstig is van het milieuvervuilende fracking is een zorg voor kniesoren. Qatar, Algerije en Azerbeidzjan maken eveneens vreugdedansjes rond het gasvuur, de Europeanen staan aan hun deur met de bedelzak. Beschamend voor het o zo trotse Europa. O ja, het Russische Gazprom heeft over de eerste zes maanden van dit jaar een recordwinst geboekt van 41,6 miljard euro. Navrant voor de sanctiepredikers.  

In haar ijver om zich te profileren als een reïncarnatie van Jeanne d’Arc, rijdt botoxbarones en EU-grootvizier Ursula, bij vlagen van top tot teen in de Oekraïense kleuren gekleed, haar klimaattsaar Frans de Groene Kerstman in de wielen.

 

In haar ijver om zich te profileren als een reïncarnatie van Jeanne d’Arc, rijdt botoxbarones en EU-grootvizier Ursula, bij vlagen van top tot teen in de Oekraïense kleuren gekleed, haar klimaattsaar Frans de Groene Kerstman in de wielen. De met veel bombarie aangekondigde Green Deal en het bijbehorende Fit for 55-pakket staan haaks op het toenemend verbruik van fossiele brandstoffen in Europa, gas voorop, maar ook steenkool, bruinkool en natuurlijk petroleum. Nucleaire energie in het verdomhoekje duwen was een bijzonder slecht idee. Vooral in Duitsland waar de roemruchte Energiewende de afhankelijkheid van Russisch gas heeft vergroot. Vladimir de Hun was heel tevreden over Mutti Angela en haar voorganger Gretige Gerhard. Maar straks krijgt bij de Duitse spoorwegen steenkolentransport voorrang op passagierstreinen. Sic transit gloria Germania. Hernieuwbare energie (zonneparken, windmolens, waterkracht, biomassa) blijkt wereldwijd ruim onvoldoende voor de elektriciteitsbehoeften die nog drastisch zullen toenemen als het erop aankomt het wagenpark en de energievoorziening van huizen en kantoren te elektrificeren. Extreme hitte en droogte blijken bovendien niet bevorderlijk voor de productie (wat enigszins ironisch is). Gascentrales vormen in dit verhaal dan ook een sleutelfactor, naast hernieuwde aandacht voor investeringen in kernenergie (kleine modulaire reactoren). Realisme en pragmatisme zijn evenwel ver te zoeken in de grootse klimaatplannen. Keep on dreaming. 

In de Europese Unie is het nu vrijwel overal kommer en kwel. Stroomonderbrekingen incalculeren, afschakelplannen opstellen, het is geen taboe meer. In Frankrijk worstelt Manu le Magnifique met zijn uitgebreid park van kerncentrales (goed voor 70% van de Franse elektriciteitstoevoer). Zowat de helft is uitgevallen door tekort aan koelwater uit de rivieren (de aanhoudende droogte) en door technische problemen, een eufemisme voor slecht onderhoud en gebrek aan investeringen, want jawel kernenergie was ook daar onder invloed van de groene zeloten en hun handlangers in de media, des duivels verklaard. Wie overigens meent dat Poetin door de sancties economisch in de tang zit, ziet niet dat Rusland voor olie-en gasleveringen de EU grotendeels vervangt door China (toename van 55%) en India, die kunnen genieten van een discount van 20 tot 30% op de marktprijs. Die laatste is evenwel zo sterk geklommen dat Rusland nu meer verdient dan voor de invasie van Oekraïne het geval was, zo’n 20 miljard dollar per maand, in roebel). De Russische roebel is de facto de sterkste munt ter wereld geworden (dit jaar met 25% gestegen tegenover de euro en de dollar). 

Het is de pretentieuze EU die in een vlaag van masochisme op de pijnbank ligt. Vanuit het standpunt van de uitgeperste consumenten gaat het eerder om sadisme vanwege hun overheden, in casu de Europese en de Belgische. Als pijnstiller hebben alle EU-lidstaten samen in een jaar tijd al 280 miljard euro (belastinggeld) aan maatregelen voorzien om noodlijdende gezinnen en kapseizende bedrijven te beschermen tegen de dolgedraaide energieprijzen (cijfer economische denktank Bruegel). ‘Het krankzinnige van de situatie is dat de Europese overheden worden gedwongen om met dit toch wel indrukwekkende compensatiebedrag een probleem te remediëren dat ze zelf, in samenspraak met de Europese Unie, hebben gecreëerd’ (columnist Rik Van Cauwelaert in De Tijd van 27/08/2022).

 

De gepluimde consument

De energiecrisis is inderdaad hoofdzakelijk van eigen EU-makelij, niet zozeer het gevolg van Russische drijverijen. De kritiek op de werking van de Europese energiemarkt neemt dan ook hand over hand toe. De grote schuldige is het ‘marginal pricing system’ voor elektriciteit van de Europese Unie. Bij dat systeem bepaalt de prijs van de duurste energiebron (in casu de duurste gascentrale, die meestal in Duitsland staat) de dagprijs van alle elektriciteit. Vandaag is dat gas, tevoren (artificieel) hernieuwbare energie. Het gaat om een kortetermijnprijs, maar door het systeem zijn energieproducenten niet geneigd om langetermijnprijzen na te streven. Dat verhoogt de opwaartse druk op het markttarief. Waarom dit perverse mechanisme? Vanuit haar groene gedachtegoed wilde de EU niet dat producenten van hernieuwbare energie failliet zouden gaan, daarom zocht ze een methode om de inefficiënte stroomproducenten te beschermen, ook al ontvangen die voor hun operationele werking rijkelijk subsidies (belastinggeld). Wind en zon zijn nu eenmaal onbetrouwbaar en halen dikwijls een te laag rendement. Ook kernenergie, efficiënt geproduceerd aan lage kosten, profiteert actueel van de hoge prijszetting, wat leidt tot winstmaximalisatie. Dat verklaart de 5 miljard euro nettowinst van Engie op een half jaar tijd, een verdubbeling tegenover een jaar geleden. Kassa, kassa! 

Hernieuwbare energie voldoet niet aan een economische logica, maar aan een ideologische en politieke. Om investeerders te lokken moest de EU niet enkel subsidies bieden, maar ook gegarandeerde winstmarges via de groothandelsbeurs (de Title Transfer Facility of TTF in Amsterdam). Met CO₂-emissierechten (via het het emissions trading system of ETS) c.q. het stimuleren van groenestroomcertificaten en milieuheffingen, trok de EU de prijsbepaling en de concurrentiepositie nog extra scheef. De bedoeling was niet alleen fossiele brandstoffen, maar ook kernenergie uit de markt te prijzen. We moeten dan ook af van de irrationele groene dwingelandij en het constant culpabiliseren van de westerse samenleving. Om de klimaattransitie aan te pakken, moeten we inzetten op een evenwichtige energiemix, technologische innovatie en rentabiliteit van de energieproductie zonder subsidies en verstoring van de marktwerking. Dat belet niet dat de overheid (de belastingbetaler) de opstart van duurzame energiebedrijven financieel kan ondersteunen, vooral waar het gaat om investeringen in infrastructuur. De operationele werking van dergelijke ondernemingen dient evenwel zelfvoorzienend te zijn. De belastingonderhorige is geen melkkoe.

In werkelijkheid hebben enkele energiegiganten de kleinere spelers en voormalige overheidsbedrijven kunnen opkopen en de volledige controle gekregen over de markt

Mathieu Strale, onderzoeker aan het Institut de Gestion de l'Environnement et d'Aménagement du Territoire (IGEAT) van de ULB, in het onlinetijdschrift Lava op 29/08/2022: ’Sinds 1996 is het Europese energiesysteem geliberaliseerd. Met een grote continentale energiemarkt en vrije concurrentie zouden de Europeanen kunnen kiezen voor betere tarieven en lagere prijzen, en zou er sneller geïnvesteerd worden in hernieuwbare energie. Zo motiveerde de EU althans de liberalisering. In werkelijkheid hebben enkele energiegiganten de kleinere spelers en voormalige overheidsbedrijven kunnen opkopen en de volledige controle gekregen over de markt. Zo is de Europese energie een zaak van monopolies geworden. Een handvol ondernemingen bepaalt de regels en de prijzen. Energie is een handelswaar geworden in dienst van de sectorgiganten, die in eerste instantie zoveel mogelijk winst willen maken met zo weinig mogelijk investeringen. De aandeelhouders zijn vooral uit op de duurzaamheid van hun dividenden (sic Patrick Pouyanné, ceo van TotalEnergies in het tijdschrift Sciences et Avenir van 15/01/2020). Hoewel de productiekosten van gas stabiel zijn gebleven, is de verkoopprijs ervan door het dak gegaan. Daar zitten de formidabele winsten van producenten als TotalEnergies, Equinor, Shell of BP. De mechanismen van de zogenaamd liberale energiemarkt maken dat de stijging van de gasprijzen een weerslag heeft op de elektriciteitsprijzen. De energiemonopolies kunnen aldus ook al hun elektriciteit verkopen tegen de productiekosten van gasgestookte centrales, terwijl 80% van hun productie (kernenergie, waterkracht, windenergie of zonne-energie) niet afhankelijk is van de gasprijzen.’ En dan fulmineren beleidsmakers en regeringsleiders dat de consument het probleem is, die moet maar op energie besparen. Aanmatigend en laf. Camouflage van schuldig verzuim. 

De overbelichte geesten van de Europese Commissie, de leerling-tovenaars, kunnen nu slechts met geween en tandengeknars afscheid nemen van hun lippendienst aan die fameuze (gesimuleerde) liberalisering van de energiemarkt. Hun ondoordachte groene ingrepen zijn een aanfluiting van correcte marktwerking. ‘De ‘vrijgemaakte’ energiemarkt is een brandversneller gebleken voor de inflatie en een rem op de economische groei. Onder zware stress levert het model veel verliezers op en veroorzaakt het veel economische en maatschappelijke schade’ (Stefaan Michielsen, senior writer, in De Tijd van 10/08/2022). De ongemakkelijke waarheid dat de situatie nu uit de hand is gelopen door marktmanipulatie en onproductieve sancties tegen Rusland, staart de EU-satrapen grijnzend in het gezicht. Maar driewerf hoera, ‘we werken aan een noodinterventie en een structurele hervorming van de elektriciteitsmarkt’ heeft de hoogedelgehuwde Walkure Ursula op 29/08/2022 gezegd in een toespraak op een strategische top in Slovenië. Fiat lux! Beter laat dan nooit zeker? 

Het verdronken kalf

De roep op een plafond voor de gas- en elektriciteitsprijzen (al ingevoerd in Frankrijk, Spanje en Portugal) en het afromen van de overwinsten van de energiebedrijven (bestaat daar een juridische basis voor?) klinkt effectief steeds luider. Mogelijk is dat eindelijk doorgedrongen in de hoogmoedige ivoren torens in Brussel. De regeringen van de EU-lidstaten en hun politieke partijen voelen immers de hete adem van hun kiezers in de nek. De machteloosheid die ze vandaag etaleren in de energieproblematiek is schrijnend en contrasteert fel met hun holle woorden over leiderschap. ‘De consument krijgt al langer de indruk dat hij het kind van de rekening is en dat de Russische invasie van Oekraïne een welgekomen excuus is waarvan marktoperatoren zich bedienen’ (Rik Van Cauwelaert in De Tijd van 27/08/2022). 

De gewezen topman van de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG) Guido Camps spreekt op Doorbraak.be (24/08/2022) van rovers en predatoren op de Europese elektriciteitsmarkt, terwijl consumenten en ondernemingen moeten schrapen om de factuur betaald te krijgen. Bedrijven schorten hun activiteiten op of leggen ze stil. Sommige ondernemers denken aan een verhuizing van de productie naar delen van de wereld met lagere energieprijzen. Camps gaat er zelfs van uit dat gas momenteel meer dan nodig wordt ingezet. Het marginaleprijssysteem zou volgens hem te grote schade oplopen door de verhoogde inzet van windmolens. Want dat zou - stel je voor - de prijs doen instorten. Het hele systeem is immers oorspronkelijk opgezet om investeringen in hernieuwbare energie te stimuleren, verlieslatend of niet. Willens nillens door de strot geramd op last van de groene pilaarbijters. De consument zal bij de huidige praktijken voort en grondig gepluimd worden en een tsunami van onbetaalbare facturen kondigt zich aan, vooral voor kmo’s. 

De overheden dienen dan ook niet alleen de koopkracht van de gezinnen te beschermen, maar ook de concurrentiekracht van de energie-intensieve industrie veilig te stellen. Niet evident want de Belgische overheidsfinanciën bevinden zich in een lamentabele toestand door verkwisting en zelfbediening van de particratie. Volgens het Planbureau komen we dit jaar uit op een begrotingstekort van 4,7% van het bbp, of 26 miljard euro, en een overheidsschuld van 104% van het bbp, of ruim 570 miljard euro. En de vooruitzichten zijn nog verontrustender. De koppeling van de lonen aan de index en de toepassing van het sociaal tarief ondersteunen de gezinnen, maar wat met de bedrijven? Een kwart van de energie-intensieve bedrijven in ons land draait verlies, bijna de helft overweegt om de productie tijdelijk te verminderen of stop te zetten als de energieprijzen verder oplopen. ‘De bedrijven zitten in overlevingsmodus', klinkt het bij de sectorfederatie Febeliec, die de industriële grootverbruikers van energie vertegenwoordigt. Het gaat om ondernemingen waar de energiefactuur een groot deel van de productiekosten uitmaakt, zoals metaal- en chemische bedrijven. België telt 137 dergelijke ondernemingen, waarvan 41 leden van Febeliec. Die laatste zijn goed voor zowat 230.000 directe banen. De Vlaamse werkgeversorganisatie Voka stelt van haar kant dat een derde van de Vlaamse bedrijven een beroep wil doen op tijdelijke werkloosheid. In de industrie gaat het om bijna de helft. Vijf minuten politieke moed? Iemand die het gekrakeel en getalm kan overstijgen? 

Als de leuze nu ‘zelfredzaamheid door energiebesparing’ is, dan mogen ook de vakbonden inbinden met hun van de pot gerukte eis om bovenop de indexaanpassing van lonen en uitkeringen een bijkomende loonsverhoging los te wrikken door te morrelen aan de loonnorm. Meer dan achthonderdduizend werknemers hebben door de indexering al uitzicht op een loonstijging met meer dan 10% in januari 2023. Het gaat om de horeca, de internationale handel, vervoer en logistiek, de voedingssector en enkele andere sectoren - inclusief 500.000 bedienden (De Tijd 31/08/2022). Ambtenaren, de socialprofitsector en mensen met een vervangingsinkomen, hebben intussen al meerdere verhogingen, telkens met 2%, mogen ontvangen van wedden en sociale uitkeringen (pensioenen, werkloosheid, …) dankzij de overschrijding van de spilindex, al vijf keer in 12 maanden. De beurzenssnijders van de overheid romen daar natuurlijk weer een deel van af door de niet-indexering van de belastingschalen. 

‘Door het systeem van de marginaleprijszetting zal gas blijven wegen op de elektriciteitsprijs, behalve als op Europees niveau de moed wordt gevonden om orde te scheppen in de chaotische energiepolitiek.

De milieuvervuilende gascentrales, uitstoters van broeikasgassen, zullen wellicht nog decennialang noodzakelijk blijven als terugvaloptie na de nog altijd geplande sluiting van de nucleaire centrales en door de wisselvalligheid van zonne- en windenergie. ‘Door het systeem van de marginaleprijszetting zal gas blijven wegen op de elektriciteitsprijs, behalve als op Europees niveau de moed wordt gevonden om orde te scheppen in de chaotische energiepolitiek. Dat is mogelijk door onder meer terug te schakelen naar de gereguleerde tariefformules van weleer, met maximumprijzen en de mogelijkheid tot het geven van korting, en met een stevige controle op de toepassing van dat alles. Van controle is vandaag geen sprake. De prijsschommelingen worden dan gereguleerd door maximale tarieven die volgens specialisten worden opgevangen door aankoopcontracten op de langere, zelfs meerjarige termijn’ (Rik Van Cauwelaert in De Tijd van 27/08/2022). 

Kortom het huidige prijsvormingssysteem voor gas en elektriciteit moet op de schop, met een ontkoppeling tussen beide. Symptoombestrijding volstaat niet meer, een structurele ingreep is nodig. Zelfs als er als gevolg daarvan Aziatische kapers op de kust verschijnen voor de vele tankers met vloeibaar gas, die vandaag, jawel, vooral uit de Verenigde Staten komen (interview met energie-expert Thijs Van de Graaf, professor internationale politiek UGent in De Standaard van 29/08/2022). Het is een delicate evenwichtsoefening, want het komt erop aan het prijsrisico van vandaag niet in te ruilen voor een bevoorradingsrisico morgen. De Europese opslag van gas staat momenteel op 80%, wat goed is voor … acht tot twaalf winterdagen verbruik. Niet direct comfortabel. 

 

 

Leenheer en vazallen

In naam van de beveiliging van hun vrijheid en democratie worden de Europese burgers ook wat het conflict in Oekraïne zelf betreft, voor het lapje gehouden. Nota bene door de Europese Commissie waarvan de democratische legitimiteit op een bijzonder laag pitje staat en die een dossier als de asiel- en migratiecrisis laat voortwoekeren als een veenbrand. Oekraïne, volgens Transparency International het meest corrupte land van Europa (de rechtsstaat is er onbestaande), voert zogenaamd een kruistocht tegen de Russische barbaren voor de verdediging van de westerse normen en waarden, de internationale rechtsorde en de soevereiniteit van landen. Dat staat op de wapperende banieren van de Europese ersatzleiders, die in werkelijkheid de Amerikaanse agenda uitvoeren. De politiek correcte mainstreammedia, de audiovisuele vooraan, masseren de publieke opinie zodat ze de gewenste denkrichting volgt en geen informatie krijgt over de machinaties achter de schermen. Ondertussen stevent de energiefactuur van een gemiddeld gezin af op 10.000 euro op jaarbasis. Aan hun bruingebrande teint te zien, hebben nogal wat Vivaldi-ministers (o.m. Tineke, Petra, Liesje) in deze acute crisis een zonnige vakantie genoten. Is er ook een ‘sense of urgency’?  

‘De tijd van overvloed en onbezorgdheid is voorbij. We staan voor een grote omwenteling. We betalen de prijs voor onze vrijheid en waarden’ dixit Manu le Magnifique tijdens een toespraak op 24/08/2022. De Oekraïense bevolking levert het kanonnenvlees in de strijd tegen de Russische usurpator. Ze betaalt de zware fysieke en mentale prijs, de dociele Europese Unie de economische. De ersatzleiders van de EU vonden het nodig uit morele gronden (de gecreëerde perceptie) een economische oorlog te beginnen met Rusland, dat ondanks al zijn tekortkomingen een energie- en grondstoffengrootmacht is. Als gevolg daarvan is de militaire en economische afhankelijkheid van Europa tegenover de Verenigde Staten alleen maar toegenomen, wat ook de bedoeling was van de Amerikanen. Met als bijkomende complicatie een snijdende recessie en een oplopende inflatie als gevolg van de galopperende energieprijzen. Kortom, een perfecte storm veroorzaakt door een externe economische schok, op zijn beurt getriggerd door geostrategische maneuvers. De VS en hun militair-industrieel complex zijn de grootste winnaars in dit verhaal, waaraan geen goede kant te vinden is. Kortzichtigheid is troef. De politieke en maatschappelijke tijdbom tikt. De woede stapelt zich op. ‘Now is the winter of our discontent’ (William Shakespeare ‘Richard III’).

Coda

Meer en meer wordt duidelijk dat de economische sancties tegen Rusland weinig of geen effect hebben op het verloop van het conflict in Oekraïne. Ruim 100 landen, die goed zijn voor 40% van het wereldwijde bruto binnenlands product, doen niet mee (cijfers The Economist 25/08/2022). De oorlog zal door de sancties geen dag vroeger eindigen, als dat al de bedoeling was. Het enige resultaat is een nooit geziene aanslag op de welvaart van de Europese bevolking en op de concurrentiekracht van onze bedrijven. Dat onze Europese opperhoofden, die in februari en maart over elkaar struikelden in hun opbod voor steeds zwaardere sancties tegen Rusland annex wapenleveringen aan Oekraïne, nu aan hun bevolking tien moeilijke winters of het einde van de zorgeloosheid aankondigen, is niet minder dan crimineel. De waarheid is dat ze indertijd dachten dat de sancties gingen werken en vooral dat ze ervan overtuigd waren dat Rusland de gaskraan niet ging dichtdraaien omdat Poetin dat geld hard nodig had, quod non. 

De Europese bevolking betaalt niet de prijs voor de vrijheid, zoals Manu le Magnifique of Barones Ursula de Doorluchtige graag toetert, maar betaalt gedwongen het gelag voor de inschattingsfouten en megalomanie van haar zelfingenomen leiders die zich de nieuwe de Gaulle of Churchill waanden. Een hybris met een hoog prijskaartje, voor de bevolking, niet voor hen. Cui bono? De VS bereiken hun doelstellingen: Rusland in het verdomhoekje duwen (Vladimir de Hun is in de berenklem getrapt), China waarschuwen voor hetzelfde lot (Taiwan), economische rivaal EU uit morele superioriteit aan zelfverminking laten doen, aan de EU tegen hoge prijzen vloeibaar gas leveren (‘onze redding’), de Navo onder Amerikaans commando versterken, wapenleveringen aan Europa nieuw leven inblazen. Een sluwe bejaarde, die Sleepy Joe Biden. Daar kan Donald the Menace Trump, de olifant in de Amerikaanse politieke porseleinwinkel, nog een punt aanzuigen. America First!

‘In the councils of government, we must guard against the acquisition of unwarranted influence, whether sought or unsought, by the military-industrial complex. The potential for the disastrous rise of misplaced power exists and will persist. We must never let the weight of this combination endanger our liberties or democratic processes. We should take nothing for granted. Only an alert and knowledgeable citizenry can compel the proper meshing of the huge industrial and military machinery of defense with our peaceful methods and goals, so that security and liberty may prosper together’ (‘Farewell Address’ van Dwight D. Eisenhower op 17/01/1961 bij zijn afscheid als Amerikaans president, in WO II was hij opperbevelhebber van de geallieerde strijdkrachten in Europa).

‘Wer mit Ungeheuern kämpft, mag zusehn, dass er nicht dabei zum Ungeheuer wird. Und wenn du lange in einen Abgrund blickst, blickt der Abgrund auch in dich hinein’ (uit ‘Jenseits von Gut und Böse’ van de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche, gepubliceerd in 1886). Vertaling: ‘Wie met monsters vecht, moet ervoor opletten daarbij niet zelf een monster te worden. Als je lang in een afgrond kijkt, kijkt de afgrond ook in jou’ (uit ‘Voorbij goed en kwaad’). 

 

 

Postscriptum

De vervloekte cancelcultuur van het wokedom (met de nadruk op de tweede lettergreep) haalt nu ook een monument uit mijn jeugdliteratuur neer: Winnetou. Activisten zeuren (hun favoriete bezigheid) over het ‘geromantiseerde’ en ‘clichématige’ beeld van de Native Americans, de oorspronkelijke inwoners van Noord-Amerika. Uitgeverijen halen de boeken over Winnetou en Old Shatterhand uit de handel. Ze zijn zogezegd niet verenigbaar met de strijd voor diversiteit en tegen culturele toe-eigening. Baarlijke nonsens. Wat heb ik als kind genoten van de fantasie van Karl May! Zijn droomwereld was er een van onvoorwaardelijke vriendschap en loyaliteit. Met een afkeer van beunhazen en intriganten. Met veel respect voor het opperhoofd van de Apaches, Winnetou, symbool van rechtschapenheid. Een totaal ander beeld dan wat de Amerikaanse westerns toen voorhielden. May was een controversiële figuur, maar hij was fel gekant tegen racisme en discriminatie, hij veroordeelde de verdrijving en de genocide van de inheemse bevolking door de toenmalige Amerikaanse regering en de vernietiging van natuurgebieden, hij pleitte voor diversiteit en begrip voor andere culturen. Die boodschap zat verweven in zijn boeken. Dat staat haaks op het tirannieke uitsluiten van de woke-beeldenstormers. Laten we die huichelaars cancelen. Met pek en veren besmeurd, omgekeerd op een dolle muilezel, de woestijn in!

Marc Peeters, 31 augustus 2022.

 

© Copyright en disclaimer. De informatie in dit document is met de meeste zorg samengesteld en hanteert ironie en satire. Er zal geen enkele aansprakelijkheid worden aanvaard voor eventuele onjuistheden of enige schade daardoor geleden door de lezer.